U petak, 14. 6. 2024. godine sa početkom u 14.00 časova, u prostorijama Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu u Palama, održana je javna odbrana završnog master rada kandidata Dragana Faladžića, dipl. pravnika pod nazivom ''Priroda dvokružnog većinskog sistema''.
Komisiju za odbranu ovog završnog master rada činili su:
- dr Radomir V. Lukić, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu i sudija Ustavnog suda Republike Srpske– predsjednik Komisije;
- dr Goran Marković, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu – mentor i član Komisije;
- dr Radislav Lale, vanredni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu – član Komisije.
Pored rodbine i prijatelja, odbrani su prisustvovale i kolege kandidata.
U svom uvodnom izlaganju kandidat je istakao da je ova tema izabrana prvenstveno zato što dvokružni većinski sistem i posljedice koje izaziva nije adekvatno i u potpunosti istražen, djelimično i zbog toga što nema mnogo zemalja sa kontinuitetom u primjeni ovog sistema. Zbog toga, istraživanje koje je sproveo pišući ovaj rad, smatra važnim i korisnim. Cilj je prikazati prirodu dvokružnog većinskog sistema i posljedice koje sistem ima na sastav parlamenta, predstavljenost određenih dijelova biračkog tijela, stranački sistem, izlaznost na izborima i odluku birača prilikom glasanja.
Dvokružni većinski sistem pogoduje političkim partijama sa jakim koalicionim potencijalom. Nasuprot njih, dvokružni većinski sistem ne pogoduje nesistemskim partijama. Utiče i primorava političke partije na zajedničko djelovanje i stvaranje političkih saveza. Jedna od posljedica dvokružnog većinskog sistema je prisustvo taktičkog glasanja. Fabrikujući parlamentarnu većinu i pogodujući savezima i koalicionom djelovanju političkih partija, po pravilu ima pozitivan uticaj na stabilnost vlade. Ovaj sistem ne ostvaruje uvijek i svugdje očekivane posljedice, a one izostaju tamo gdje stranački sistem nije dovoljno strukturisan, odnosno gdje su birači usmjereni više na ličnost kandidata nego na pripadnost partiji. U dvokružnom većinskom sistemu je teže postići adekvatnu predstavljenost žena u parlamentu nego u proporcionalnom sistemu. S druge strane, adekvatna zastupljenost nacionalnih manjina zavisi od faktora teritorijalne raspoređenosti manjine.
Prirodu i posljedice dvokružnog većinskog sistema nije lako odrediti pošto nema mnogo adekvatnih primjera zemalja koje duže vremena koriste ovaj izborni sistem na parlamentarnim izborima. Zato je neophodno biti oprezan i ne donositi preambiciozne zaključke. Ipak, i pored potrebne suzdržanosti, iz prethodnih izlaganja možemo zaključiti da su potvrđene hipoteze postavljene u radu. Kao što je zapazio još Diverže, dvokružni većinski sistem u jednomandatnim izbornim jedinicama po pravilu teži multipartizmu, s tim da u državama sa nedovoljno razvijenim i strukturisanim stranačkim sistemom može izazvati drugačije efekte. Partije se grupišu u izborne saveze jer im je potrebna široka podrška u drugom krugu izbora. Velike partije su po pravilu nadzastupljene, a srednje i male po snazi partije podzastupljene. Pobjednička velika partije je uglavnom izrazito nadzastupljena, dok je gubitnička velika partija podzastupljena ili, ako djeluje u širokoj koaliciji, onda je obično na nivou osvojenog broja glasova.
Nesistemske partije su svojevrsni „tragičari“ sistema i teško osvajaju mandate pa im preostaje ili da postanu dio saveza približavajući se centru, ili da ostanu marginalne i bez institucionalnog uticaja. Dvokružni većinski sistem
kažnjava ideološku, a nagrađuje pragmatičnu politiku, što doprinosi umjerenosti, ali i povećanju apstinencije usljed sličnosti programa svih političkih partija primoranih da se približe centru kako bi povećale šanse za izborni uspjeh. U dvokružnom sistemu je često taktičko glasanje pošto se dio birača radije odlučuje da da podršku partiji koja im nije prva preferencija, nego da glasaju za partiju koja to jeste, ali koja nema realne izglede da dobijene glasove pretvori u mandate. Vlade su po pravilu stabilne i funkcionalne, a jednopartijske vlade su češće nego u proporcionalnom sistemu. Ličnost kandidata igra određenu ulogu, ali manju od partijske pripadnosti. Izuzetak su nestrukturisani stranački sistemi u kojima glasači glasaju za pojedinca, a ne za partiju. Izabrani predstavnici su po pravilu legitimni jer je potrebna veća podrška nego u proporcionalnom sistemu, s tim da je uz malu izlaznost smanjena i legitimnost izabranih predstavnika. Izlaznost je po pravilu manja nego u proporcionalnom sistemu.
Na osnovu svega navedenog, komisija je zauzela stav da je riječ da o veoma interesantnoj temi, kojoj treba posvetiti znatno više pažnje, i koja mora biti znatno više istraživana i obrađivana, tema koja zaslužuje veliku pažnju na polju nauke ustavnog prava. Ovaj rad će svakako znatno doprinijeti polju ustavnog prava ali i izbornog prava, te dati podstreka mnogim pravnim piscima da se uhvate u koštac sa istraživačkim radom u ovoj oblasti.
Komisija je konstatovala da je riječ o odličnom kandidatu iz čijeg velikog truda je i proistekao jedan ovako kvalitetan završni master rad pod mentorstvom profesora ustavnog prava prof. dr Gorana Markovića, koji je ocijenila sa visokom ocjenom, čime je Dragan Faladžić uspješno okončao odbranu svog master rada i zasluženo stekao akademsko zvanje mastera prava.
