Javna odbrana doktorske disertacije kandidata mr Dragane Damjanović pod nazivom ''Uobičajeno boravište u međunarodnom privatnom pravu''
Dana 19. 9. 2022. godine, sa početkom u 12.00 časova, u prostorijama Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu, održana je javna odbrana doktorske disertacije kandidata mr Dragane Damjanović, višeg asistenta ovog Fakulteta, pod nazivom ''Uobičajeno boravište u međunarodnom privatnom pravu''.
Komisiju za odbranu ove doktorske disertacije činili su velika imena iz oblasti međunarodnog privatnog prava:
- Prof. dr Slavko Đorđević, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Kragujevcu, uža naučna oblast Međunarodnoprivatnopravna, predsjednik Komisije,
- Prof. dr Jelena Belović, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Prištini sa privremenim sjedištem u Kosovskoj Mitrovici, uža naučna oblast Međunarodnoprivatnopravna, član Komisije,
- Prof. dr Mirko Živković, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Nišu u penziji, uža naučna oblast Građanskopravna, mentor i član Komisije.
Pored Komisije i rodbine, odbrani su prisustvovali i brojni nastavnici, saradnici i radne kolege sa Pravnog fakulteta, što je pokazatelj ljudske, naučne i stručne veličine kandidata.
U izlaganju svog ekspozea istakla je da je uobičajeno boravište odavno poznato u uporednom pravu, ali kao predmet samostalnog izučavanja nije šire analizirano u pravnoj teoriji Bosne i Hercegovine, niti u država nastalim na prostoru bivše Jugoslavije. Uobičajeno boravište nastalo je pod okriljem Haške konferencije za međunarodno privatno pravo i koristi se kao kriterijum nadležnosti i poveznica za određivanje mjerodavnog prava u većini njenih konvencija. Pored toga, uobičajeno boravište predstavlja primarnu tačku vezivanja za određivanje mjerodavnog prava u statusnim, porodičnim, nasljednim te ugovornim i vanugogornim odnosima u uredbama Evropske unije, kao i velikom broju kodifikacija nacionalnih sistema međunarodnog privatnog prava. S druge strane, ono nije predviđeno kao tačka vezivanja u unutrašnjem zakonodavstvu Bosne i Hercegovine, već se u njenom pravnom poretku primjenjuje posredstvom međunarodnih ugovora. Nažalost, iako bi morali, rijetke su prilike u kojima sudovi primjenjuju uobičajeno boravište, što za posljedicu često ima njegovo pogrešno tumačenje. Pored toga, Bosna i Hercegovina je još 2008. godine sa Evropskom unijom zaključila Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju, koji je stupio na snagu 2015. godine. Tim sporazumom, Bosna i Hercegovina je preuzela obavezu postepene homogenizacije svog zakonodavstva sa pravnim tekovinama Evropske unije. Zbog toga će biti potrebno pristupiti usvajanju nove kodifikacije iz oblasti međunarodnog privatnog prava, u kojoj će uobičajeno boravište sigurno biti nezaobilazna tačka vezivanja, najčešće primarnog karaktera.
Komisija je konstatovala da uobičajeno boravište, do sada nije posebno, odnosno sistematski razmatrano u domaćoj pravnoj literaturi ili sudskoj praksi, te je u tome praktični značaj i naučna opravdanost ove doktorske disertacije. Kada je riječ o uporednoj doktrini, najčešće je razmatrano prilikom primjene Konvencije o građanskopravnim aspektima međunarodne otmice djece iz 1980. godine, međutim, ni tada ne na sistematski način. To je u određenoj mjeri otežalo rad na sagledavanju svih aspekata ove kompleksne teme, ali je istovremeno omogućilo kandidatkinji da korištenjem odgovarajućih metoda primjenljivih u društvenim naukama, samostalnim istraživačkim radom dođe do novih saznanja u ovoj materiji.
Glavni doprinos ove doktorske disertacije je sistematska analiza pojma uobičajenog boravišta kao tačke vezivanja, i to u pogledu krucijalnih pitanja – njegovih elemenata, sticanja, promjene i prestanka, njegove prirode (da li se radi o faktičkom ili pravnom konceptu), potrebe njegovog definisanja u pravnim izvorima, zatim, (ne)mogućnosti postojanja nevoljnog uobičajenog boravišta, takođe, (ne)mogućnosti neposjedovanja ili multiplikacije uobičajenog boravišta, statusa nezakonitog uobičajenog boravišta, kao i klasifikacija na opšti pojam i posebne pojmove uobičajenog boravišta. Zbog toga će rezulati ove disertacije sigurno koristiti domaćoj sudskoj praksi i domaćim pravnicima uopšte prilikom unošenja i prihvatanja uobičajenog boravišta u zakonodavstvo BiH, jer u narednom periodu treba očekivati usklađivanje domaće regulative sa evropskim standardima.
Nedvosmislen zaključak, kako komisije tako i svih prisutnih je, da su dometi Dragane Damjanović u oblasti međunarodnog privatnog prava i pravne nauke uopšte, zaista veliki, a Pravni fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu dobiće u njoj izvrsnog profesora. Sve je to potvrdio i dekan Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu, prof. dr Goran Marković, koji se po završetku odbrane, u kratkom izlaganju, osvrnuo na, zaista, vrhunski dosadašnji naučni rad kandidata, ističući zadovoljstvo i ponos što Pravni fakultet posjeduje jednog takvog naučnog radnika kao što je Dragana Damjanović, od koje se očekuje da da još veći doprinos pravnoj nauci i međunarodnom privatnom pravu. Koliko je ova doktorska disertacija vrijedna i značajna potvrđuje stav Komisije, koji su složno zauzeli stav da ova doktorska disertacija mora biti štampana u vidu momografije u veliki broj primjeraka i učiniti je dostupnom kako naučnoj tako i stručnoj javnosti, jer će pomoći i zakonodavcu i sudovima da konačno na jednoobrazan način riješe pitanje jedne vrlo bitne tačke vezivanja u sudskim sporovima sa elementom inostranosti kao što je uobičajeno boravište. Na osnovu svega iznesenog, ova doktorska disertacija je ocijenjena sa najvišom ocjenom, te je Dragana Damjanović zasluženo stekla titulu doktora pravnih nauka.
