Dana 17. 7. 2024. godine sa početkom u 10.30 časova, u prostorijama Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu u Palama, održana je javna odbrana završnog master rada kandidata Marije Stjepanović, dipl. pravnika pod nazivom ''Mjere procesne prinude prema maloljetnicima u krivičnom postupku''.
Komisiju za odbranu ovog završnog master rada činili su doajeni krivičnopravnih nauka:
- akademik Miodrag Simović, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Banjaluci u penziji – predsjednik Komisije;
- akademik dr Borislav Petrović, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Sarajevu – član Komisije;
- dr Mladenka Govedarica, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu – mentor i član Komisije.

Pored članova Komisije, ovoj odbrani su prisustvovali i najbliži srodnici i prijatelji kandidata.
Maloljetnici predstavljaju najosjetljiviju kategoriju ljudske populacije na koju utiče kriza društvene zajednice u tranziciji, pa se njihova reakcija na ove pojave ponekad ogleda u asocijalnom ponašanju koje se može ispoljavati u vršenju krivičnih djela. Krivični postupak prema maloljetnicima spada u posebne krivične postupke. Suština je u tome da se u određenom postupku primjenjuju neka posebna pravila u odnosu na pravila koja važe u opštem, odnosno redovnom krivičnom postupku. Odrerđene razlike uočavaju se već na prvi pogled. Tako se ne govori o postupku koji se vodi protiv maloljetnika, već je krivični postupak usmjeren prema maloljetniku. Pored toga, maloljetnik prema kome se vodi krivični postupak ni formalno nema status osumljičenog, odnosno optuženog u krivičnom postupku. U pogledu svih onih procesnih situacija koje se u posebnom krivičnom postupku ne regulišu, važe pravila koja egzistiraju u redovnom krivičnom postupku, a takvo postupanje može biti izričito naloženo normama zakona o krivičnom postupku ili mogu da se primjenjuju opšta pravila o analognom postupanju. Na taj način, odnos između redovnog (opšteg) i krivičnog postupka prema maloljetnicima ispoljava se kao relacija između lex generalis i lex specialis. Suštinske razlike između krivične procedure koja se odvija prema maloljetniku i redovnog (opšteg) krivičnog postupka ogledaju se u povoljnijem procesnom položaju maloljetnika u odnosu na punoljetnog osumnjičenog, odnosno optuženog. U krivičnom postupku prema maloljetnicima (naročito onom koji se obilježava kao takozvani protekvitni model postupka) ne važe određena načela koja se ustoličavaju u redovnom krivičnom postupku, a veći značaj dobijaju neki drugi principi, koji ili uopšte ne egzistiraju u opštem krivičnom postupku ili nemaju onaj značaj kakav ostvaruju u krivičnom postupku prema maloljetnicima. Kako bi se vodio kvalitetan krivični postupak neophodno je obezbijediti prisustvo maloljetnika. Polazeći od činjenice da se krivični postupak vodi protiv individualno određenog lica u optužno raspravnom postupku, prihvaćeno je kao opšte pravilo da lice protiv koga se vodi krivični postupak mora u njemu i prisustvovati. U cilju realizacije ovako usvojenog opšteg pravila zakon je predvidio i određene mjere za obezbjeđenje prisustva osumnjičenog, odnosno optuženog u krivičnom postupku. Dakle, kako je pravilo opšteg krivičnog postupka da osumnjičeni, odnosno optuženi mora biti prisutan u toku suđenja, to jeste ne može mu se suditi u odsustvu, takvo pravilo je u potpunosti prenijeto i na krivični postupak prema maloljetnicima. U Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini, kaznena politika i mjere koje se primjenjuju prema maloljetnom učiniocu krivičnog djela u toku trajanja krivičnog postupka prema njemu akcenat daju vaspitnom tretmanu i obezbjeđenju prisustva maloljetnika u krivičnom postupku kroz mjere primjene na slobodi. Kada su u pitanju mjere za obezbjeđenje prisustva maloljetnika, prednost se daje mjerama zabrane u odnosu na mjeru pritvora koja u ovom postupku ima izuzetan karakter, odnosno ta najteža mjera procesne prinude i u opštem krivičnom postupku predstavlja jednu vrstu krajnjeg sredstva za obezbjeđenje prisustva lica protiv koga se postupak vodi i drugih ciljeva postupka, te se shodno tome samo u krajnje opravdanim slučajevima treba određivati u odnosu na maloljetnika. Pritvor je izuzetna mjera obezbjeđenja prisustva maloljetnika što se zaključuje iz zakonske odredbe i mora imati vaspitni karakter. Izricanjem mjera zabrane u zakonom predviđenim slučajevima postiže se dvostruki cilj. S jedne strane, maloljetno lice ostaje u otvorenoj sredini, dok s druge strane, tim mjerama se zadovoljavaju interesi krivičnog postupka. Na ovaj način, maloljetnom licu je očuvano osnovno pravo na ličnu slobodu uz istovremeno omogućavanje vođenja krivičnog postupka. Uvođenje mjera zabrane na područje krivičnog postupka prema maloljetnicima predstavlja značajnu i veoma poželjnu novinu, posebno zbog toga što se ranijim rješenjima prema maloljetniku nisu mogle primijeniti nikakve druge mjere. Sadašnjim stanjem omogućeno je da se već kroz mjere zabrane na neki način reaguje u pravcu uspostavljanja mogućnosti pozitivnog uticaja na maloljetnika preventivnim djelovanjem, naročito otvaranjem mogućnosti da se maloljetnik spriječi da kontaktira sa određenom sredinom ili licima u pravcu otklanjanja potencijalno opasnog društvenog kontakta. Imajući u vidu sve navedeno možemo zaključiti da je Zakon o zaštiti i postupanju sa djecom i maloljetnicima Republike Srtpske uređen u skladu sa principom najboljeg interesa djeteta i da su uvedene reforme kako bi se uspostavio pravičniji i efikasniji krivičnopravni sistem.
Na osnovu svega navedenog, komisija zauzela stav da je riječ da o veoma aktuelnoj ali o osjetljivoj kategoriji kao što su maoljetnici. S obzirom na osjetljivost ova kategorije zbog njihove uzrasne dobi, potrebno im je posvetiti znatno više pažnje u pravnoj nauci i praksi. Aktuelnost ove teme proističe i iz ovog vremena, u kojem se javlja sve više devijantnih ponašanja maloljetnika koja rezultiraju činjenje krivičnih djela. Svjedoci smo da je maloljetnička delinkvencija posljednjih godina u porastu, ali bez obzira na to pred sudovima u Republici Srpskoj sve je manje postupaka prema maloljetnicima, upravo zbog zakonskih odredbi kojima se daje prioritet alternativnim mjerama, koje imaju svrhu da se ne pokreće krivični postupak prema maloljetnicima i da se primjenom alternativnih mjera utiče na pravilan razvoj maloljetnika i jačanje njegove lične odgovornosti kako ubuduće ne bi činili krivična djela. Komisija je konstatovala da je riječ o odličnom kandidatu iz čijeg je znanja i truda ali i velikog iskustva stečenog u radu u pravosudnim institucijama, i proistekao jedan ovako visokokvalitetan završni master rad pod mentorstvom prof. dr Mladenke Govedarica. Rad, koji će itekako poslužiti pravnicima – praktičarima (posebno tužiocima ali i sudijama) i teoretičarima u radu, je ocijenjen sa najvišom ocjenom, čime je Marija Stjepanović uspješno okončala odbranu svog master rada i zasluženo stekla akademsko zvanje mastera prava.

OBAVJEŠTENJE

Zakazuje se javna odbrana završnog master rada  kandidata Marije Stjepanović, dipl. pravnika pod nazivom ''Mjere procesne prinude prema maloljetnicima u krivičnom postupku'' za srijedu 17. 7. 2024. godine u 10.30 časova, u sjedištu Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu u Palama, sala 23/II.

Master rad se može pogledati svakog radnog dana od 7.30 – 15.30 časova u biblioteci Fakulteta na Palama.

Pale, 3. 7. 2024. godine                                                    

PRODEKAN ZA NASTAVU

                                                                                                                                                                                    Doc. dr Sanja Golijanin, s.r.

U petak, 14. 6. 2024. godine sa početkom u 14.00 časova, u prostorijama Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu u Palama, održana je javna odbrana završnog master rada kandidata Dragana Faladžića, dipl. pravnika pod nazivom ''Priroda dvokružnog većinskog sistema''.
Komisiju za odbranu ovog završnog master rada činili su:
- dr Radomir V. Lukić, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu i sudija Ustavnog suda Republike Srpske– predsjednik Komisije;
- dr Goran Marković, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu – mentor i član Komisije;
- dr Radislav Lale, vanredni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu – član Komisije.
Pored rodbine i prijatelja, odbrani su prisustvovale i kolege kandidata.
U svom uvodnom izlaganju kandidat je istakao da je ova tema izabrana prvenstveno zato što dvokružni većinski sistem i posljedice koje izaziva nije adekvatno i u potpunosti istražen, djelimično i zbog toga što nema mnogo zemalja sa kontinuitetom u primjeni ovog sistema. Zbog toga, istraživanje koje je sproveo pišući ovaj rad, smatra važnim i korisnim. Cilj je prikazati prirodu dvokružnog većinskog sistema i posljedice koje sistem ima na sastav parlamenta, predstavljenost određenih dijelova biračkog tijela, stranački sistem, izlaznost na izborima i odluku birača prilikom glasanja.
Dvokružni većinski sistem pogoduje političkim partijama sa jakim koalicionim potencijalom. Nasuprot njih, dvokružni većinski sistem ne pogoduje nesistemskim partijama. Utiče i primorava političke partije na zajedničko djelovanje i stvaranje političkih saveza. Jedna od posljedica dvokružnog većinskog sistema je prisustvo taktičkog glasanja. Fabrikujući parlamentarnu većinu i pogodujući savezima i koalicionom djelovanju političkih partija, po pravilu ima pozitivan uticaj na stabilnost vlade. Ovaj sistem ne ostvaruje uvijek i svugdje očekivane posljedice, a one izostaju tamo gdje stranački sistem nije dovoljno strukturisan, odnosno gdje su birači usmjereni više na ličnost kandidata nego na pripadnost partiji. U dvokružnom većinskom sistemu je teže postići adekvatnu predstavljenost žena u parlamentu nego u proporcionalnom sistemu. S druge strane, adekvatna zastupljenost nacionalnih manjina zavisi od faktora teritorijalne raspoređenosti manjine.
Prirodu i posljedice dvokružnog većinskog sistema nije lako odrediti pošto nema mnogo adekvatnih primjera zemalja koje duže vremena koriste ovaj izborni sistem na parlamentarnim izborima. Zato je neophodno biti oprezan i ne donositi preambiciozne zaključke. Ipak, i pored potrebne suzdržanosti, iz prethodnih izlaganja možemo zaključiti da su potvrđene hipoteze postavljene u radu. Kao što je zapazio još Diverže, dvokružni većinski sistem u jednomandatnim izbornim jedinicama po pravilu teži multipartizmu, s tim da u državama sa nedovoljno razvijenim i strukturisanim stranačkim sistemom može izazvati drugačije efekte. Partije se grupišu u izborne saveze jer im je potrebna široka podrška u drugom krugu izbora. Velike partije su po pravilu nadzastupljene, a srednje i male po snazi partije podzastupljene. Pobjednička velika partije je uglavnom izrazito nadzastupljena, dok je gubitnička velika partija podzastupljena ili, ako djeluje u širokoj koaliciji, onda je obično na nivou osvojenog broja glasova.

Nesistemske partije su svojevrsni „tragičari“ sistema i teško osvajaju mandate pa im preostaje ili da postanu dio saveza približavajući se centru, ili da ostanu marginalne i bez institucionalnog uticaja. Dvokružni većinski sistem
kažnjava ideološku, a nagrađuje pragmatičnu politiku, što doprinosi umjerenosti, ali i povećanju apstinencije usljed sličnosti programa svih političkih partija primoranih da se približe centru kako bi povećale šanse za izborni uspjeh. U dvokružnom sistemu je često taktičko glasanje pošto se dio birača radije odlučuje da da podršku partiji koja im nije prva preferencija, nego da glasaju za partiju koja to jeste, ali koja nema realne izglede da dobijene glasove pretvori u mandate. Vlade su po pravilu stabilne i funkcionalne, a jednopartijske vlade su češće nego u proporcionalnom sistemu. Ličnost kandidata igra određenu ulogu, ali manju od partijske pripadnosti. Izuzetak su nestrukturisani stranački sistemi u kojima glasači glasaju za pojedinca, a ne za partiju. Izabrani predstavnici su po pravilu legitimni jer je potrebna veća podrška nego u proporcionalnom sistemu, s tim da je uz malu izlaznost smanjena i legitimnost izabranih predstavnika. Izlaznost je po pravilu manja nego u proporcionalnom sistemu.

Na osnovu svega navedenog, komisija je zauzela stav da je riječ da o veoma interesantnoj temi, kojoj treba posvetiti znatno više pažnje, i koja mora biti znatno više istraživana i obrađivana, tema koja zaslužuje veliku pažnju na polju nauke ustavnog prava. Ovaj rad će svakako znatno doprinijeti polju ustavnog prava ali i izbornog prava, te dati podstreka mnogim pravnim piscima da se uhvate u koštac sa istraživačkim radom u ovoj oblasti.
Komisija je konstatovala da je riječ o odličnom kandidatu iz čijeg velikog truda je i proistekao jedan ovako kvalitetan završni master rad pod mentorstvom profesora ustavnog prava prof. dr Gorana Markovića, koji je ocijenila sa visokom ocjenom, čime je Dragan Faladžić uspješno okončao odbranu svog master rada i zasluženo stekao akademsko zvanje mastera prava.

Dana 11. 6. 2024. godine sa početkom u 11.00 časova, u prostorijama Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu u Palama, održana je javna odbrana završnog master rada kandidata Marka Đerića, dipl. pravnika  pod nazivom ''Žrtve narkomanije''.

Komisiju za odbranu ovog završnog master rada činili su:

• akademik Miodrag Simović, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Banjaluci u penziji – predsjednik Komisije;
• dr Mladenka Govedarica, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu – mentor i član Komisije;
• dr Igor Petković, docent Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu – član Komisije.

Pored članova Komisije, ovoj odbrani su prisustvovali i najbliži srodnici i prijatelji kandidata.

U današnjim savremenim uslovima života, narkomanija je dostigla takve razmjere da se sa razlogom može nazvati ''epidemijom''. Prisutna je u svim dijelovima svijeta, kako u siromašnim tako i u bogatim, te u svim društvenim  slojevima. Narkomanija je ''bolest'' savremenog društva, socijalno – patološka pojava veoma alarmantna i upozorava društvo na sve veći broj mladih ljudi koji su ovisnici ove pojave. U užem smislu, narkomanija se može definisati kao nasilje pojedinca nad samim sobom, nesigurnost u lične sposobnosti, pesimistične prognoze u vezi budućnosti i izolacija zatvaraju krug, a agresija kao model ponašanja se javlja kao jedini model ponašanja i kao jedino rješenje za trenutne probleme. U širem smislu, narkomanija je i nasilje nad društvom, naročito nad primarnom društvenom tvorevinom – porodicom. Narkoman ne uviđa da je narušio odnose sa svojim ukućanima i ravnodušno nastavlja da konzumira drogu. Narkoman je osoba koja je vremenom postala zavisna od droge, osoba sa nezasićenom željom i željom za konzumacijom neke od droga, osoba koja postaje asocijalna. To je ličnost koja propada prije svega psihički, sa ozbiljnim psihičkim poremećajima, ali i osoba koja propada fizički. Zbog droge, narkoman propada moralno, materijalno, socijalno i zdravstveno. Gubi želju za nekim normalnim životom, za druženjem,  prijateljima, porodicom, obavezama. Droga je, nažalost, postala realnost u socijalnom okruženju tako da je veliki broj mladih ljudi zabrinut za svoju budućnost u ovim tranzicijskim životnim okolnostima, a zna se da mladost sa sobom nosi određene lične motive. Sve to ukazuje da se treba mnogo činiti kako bi ti socijalni i personalni pritisci što manje bili osnova njihove motivacije za uzimanje droga. Najteže posljedice po zdravlje narkomana vezane su za zaraze raznim visusima od kojih su najteži hepatitis i hiv koji kulminiraju smrću. Životni vijek narkomana se radikalno smanjuje, u prosjeku od 30 do 35 godina.

Sa kriminološkog aspekta najčešće posljedice vezane su za činjenje krivičnih djela, kao što su provalne krađe, razbojničke krađe, prostitucija, razni oblici nasilničkog ponašanja, trgovina drogom i slično. Kriminogeni značaj narkomanije je veliki, te se smatra da je to jedna od najbolje organizovanih grana kriminaliteta. Ako posmatramo narkomaniju kao faktor kriminaliteta možemo ga podijeliti na primarni, sekundarni i tercijarni. Pod primarnim kriminalitom se podrazumijevaju krivična djela koja su vezana sa proizvodnjom, držanjem, preradom, nabavkom i distribucijom opojnih droga. Pod sekundarni kriminalitetom podrazumijevaju se krivična djela koja su izvršena pod dejstvom droge, ali sa ciljem nabavke same droge. Pod tercijarnim kriminalitetom se podrazumijeva postojanje međunarodnih kriminalnih organizacija koje se bave nedozvoljenom proizvodnjom i prometom opojnih droga i na taj način ostvaruju enormnu dobit, odnosno velike profite.

Narkomanija je ozbiljan problem koji ima štetne posljedice ne samo na pojedince koji se bave zlopuptrebom droga, već i na ljihove porodice, zajednice i društvo u cjelini.

Na osnovu svega navedenog, komisija zauzela stav da je riječ da o veoma kompleksnoj, aktuelnoj ali i temi koja je nepresušni izvor istraživanja i obrađivanja, kojoj treba posvetiti znatno više pažnje u pravnoj nauci i praksi. Aktuelnost ove teme proističe i iz ovog vremena, u kojem je broj ovisnika o opojnim drogama u Bosni i Hercegovini u porastu, što utiče na povećanje broja krivičnih djela u vezi sa zloupotrebom opojnih droga, ali i na povećanje broja izvršilaca krivičnih djela na obavezno liječenje od zavisnosti. Isto tako, primjećen je porast broja izrečenih  mjera bezbjednosti liječenja od zavisnosti. Ono što upada u oči, a što je kandidat posebno istakao – a s tim stavom se saglasila i komisija, je nepostojanje relevantnih statističkih podataka o ovoj ''pošasti'' čime je znatno otežan naučnoistraživački rad na ovom polju, što je svakako kritika ali i preporuka statističkim zavodima da znatno ozbiljnije pristupe prikupljanju i sređivanju podataka koji će imati veliki značaj kako za pravnu nauku tako i za praksu. Komisija je konstatovala da je riječ o odličnom kandidatu iz čijeg znanja i truda je i proistekao jedan ovako visokokvalitetan završni master rad pod mentorstvom prof. dr Mladenke Govedarica. Rad, koji će itekako poslužiti pravnicima – praktičarima i teoretičarima u radu, je ocijenjen sa najvišom ocjenom, čime je Marko Đerić uspješno okončao odbranu svog master rada i zasluženo stekao  akademsko zvanje mastera prava.

OBAVJEŠTENJE

Zakazuje se javna odbrana završnog master rada kandidata Dragana Faladžića, dipl. pravnika pod nazivom ''Priroda dvokružnog većinskog sistema'' za petak 14. 6. 2024. godine u 14.00 časova, u sjedištu Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu u Palama, sala 23/II.

Master rad se može pogledati svakog radnog dana od 7.30 – 15.30 časova u biblioteci Fakulteta na Palama.

Pale, 5. 6. 2024. godine                                                    

PRODEKAN ZA NASTAVU

                                                                                                                                                                                    Doc. dr Sanja Golijanin, s.r.