U srijedu, 28.9.2022. godine sa početkom u 12.00 časova, u prostorijama Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu u Palama, održana je javna odbrana završnog master rada kandidata Nadežde Drašković  pod nazivom „Raskid ili izmjena ugovora zbog promijenjenih okolnosti“.

Komisiju za odbranu ovog završnog master rada činili su:

• Dr Damjan Danilović, docent Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu – predsjednik Komisije;
• Dr Stanka Stjepanović, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu – mentor i član Komisije;
• Dr Svjetlana Ivanović, docent Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu – član Komisije.

Predmet istraživanja u ovom master radu predstavlja institut raskida i izmjene ugovora zbog promijenjenih okolnosti, odnosno uticaja promijenjenih okolnosti na budućnost ugovornog odnosa. Promijenjene okolnosti mogu da vode ili raskidu ili izmjeni ugovora. Posebna pažnja posvećena je istraživanju ovog instituta kroz njegov istorijski razvoj u različitim pravnim sistemima, te se nastoje istaći razlike u ovom institutu u različitim sistemima, s obzirom na kontekst nastanka i postojanja. Čuveni francuski Code civile dugo nije ''poznavao'' ovaj institut, da bi se u upotrebu uveo poslije prvog svjetskog rata donošnjem posebnog zakona. Nasuprot njega, njemačko pravo je podrazumijevalo da se pored bitnih elemenata ugovora promijenjene okolnosti moraju uzeti u obzir, posebno od 19. vijeka, usljed velikih promjena u svijetu, moralo se voditi računa da se omogući izvršenje ugovora. Italijani su među prvima uveli ovaj institut u svoj građanski zakonik i slično ga uređuju kao naše pravo. Kod nas se prvi put pominje u Opštim uzansama. Ono što je iznenađujuće je da je u Skici za Zakonik o obligacionim odnosima profesora Mihajla Konstantinovića ovaj institut veoma šturo određen o obrađen. Dalje, kandidatkinja u radu obrađuje eklatantne primjere evropskokontinentalnog i angloameričkog prava koji su oblikovali dalji teorijski i praktični razvoj ovog instituta. Nastoji se skrenuti i na danas rapidno širuće nadnacionalno pravo, koje se ogleda u uniformnim izvorima prava, a posebno je posvećena pažnja Konvenciji Ujedinjenih nacija o ugovorima o međunarodnoj prodaji robe. Posebna pažnja je posvećena i tumačenju odredaba nacionalnog prava u vezi sa rješenjima drugih država. Ova tema danas posebno dobija na značaju usljed nepredivih događaja u privredi i ekonomiji, te bi bez postojanja ovog instituta ugovorne strane trpile neizmjernu štetu. Čak se i sam ovaj institut utemeljio u pravu kao posljedica svjetskih ratova koji su svojim teškim posljedicama obilježili XX vijek. Načela ugovornog prava, u slučaju narušenja ekvivalencije prestacija ugovornih strana, daju prednost izmjeni ugovora, da strane pregovaraju, ili će se sporazumjeti da raskinu ugovor ili da ga izmijene. U slučaju da ne postignu dogovor jedna od ugovorenih strana može da podigne tužbu kod nadležnog suda u cilju raskida ugovora. U ovom slučaju sud ima krucijalnu ulogu i njegova odluka je konstitutivnog karaktera. U ovom radu kandidatkinja je analizirala i novi Kineski građanski zakonik koji je stupio na snagu 1. 1. 2021. godine. Ono što je primjetila je, da se u dijelu raskida ugovora reguliše slučaj više sile.  Takođe navodi i aktelni slučaj iz sudske prakse, a riječ je o ugovorima o kreditu u švajcarskim francima, gdje je dolazilo do porasta rata kredita, čak dva ili tri puta više od ugovorene. Mnogi tužioci, koji nisu podizali tužbe za raskid ugovora zbog promijenjenih okolnosti i navodili druge tužbene razloge -  i nisu uspijevali sa svojim tužbenim zahtjevima.

Na osnovu svega navedenog, komisija je zauzela stav da je riječ da o veoma kompleksnoj i uvijek aktuelnoj temi kojoj treba posvetiti znatno više pažnje u pravnoj nauci i praksi. Riječ je o temi o kojoj bi se mogao napisati jedan opširan i kvalitetan doktorat. Posebna vrijednost ovog rada je ne samo briljantan prelaz sa istorijskopravnog na uporednopravni prikaz zakonskih rješenja, već i obilje obrađene sudske prakse kojom je potkrijepila svoje tvrdnje, ali i ukazala na mnoge probleme sa kojim se susreće ne samo praksa već i sudionici građanskopravnih odnosa, što daje zadatak pravnoj nauci da se detaljnije bavi analizom ovog instituta u cilju pronalaska adekvatnih rješenja. Komisija je konstatovala da je riječ o odličnom kandidatu iz čijeg velikog znanja i truda je i proistekao jedan ovako visokokvalitetan završni master rad, koji je ocijenila sa najvišom ocjenom, čime je Nadežda Drašković uspješno okončala odbranu svog master rada i zasluženo stekla  akademsko zvanje mastera prava.